Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Małe kobietki” Louisy May Alcott to idealna pozycja do tego, aby zadać pytanie o sens sięgania po klasykę. Jest to przykład takiej klasyki, która wyłamała się poza ramy literatury i doczekała się ekranizacji. Dużo to mówi o popularności książki, która paradoksalnie w ogóle nie powinna zachwycać.

Początek lat 60. XIX wieku, Stany Zjednoczony Ameryki, trwa wojna secesyjna. Pod nieobecność ojca, który z własnej woli pojechał na front, opiekę nad czterema córkami oraz domem samotnie sprawuje matka - Marmee March. Rodzina ledwo wiąże koniec z końcem nie tylko z uwagi na nieobecność głowy rodziny, ale również z powodu jego wcześniejszych nieudanych interesów.

Kanwą całej książki są perypetie Meg, Jo, Beth i Amy, które próbują przetrwać ten czas biedy i rozłąki z ukochanym ojcem, nieustannie wymyślając nowe sposoby na spędzenie wolnego czasu. Ale co mogą robić ubogie dziewczynki w wieku od 16 do 12 lat? W dodatku w XIX wieku na prowincji? Nie za wiele jest dla nich atrakcji, tak jak dla czytelnika nie za dużo tu dramatycznych zwrotów akcji, twistów czy wielopoziomowej intrygi.

A jednak mimo to od „Małych kobietek” naprawdę trudno jest się oderwać! Co zatem sprawia, że w zasadzie tak prosta fabularnie historia, momentami trochę naiwna, momentami wzruszająca w dalszym ciągu porywa czytelników? Moim zdaniem trzy kwestie są w tej książce decydujące. Zacznę od tego, że May Alcott mocno wyprzedziła swoje czasy i w „Małych kobietkach” stworzyła nieoficjalny poradnik na to, jak być dobrą matką (z poszanowaniem pozycji i roli kobiety), w jaki sposób pielęgnować relacje z latoroślami oraz jak przygotować swoje dzieci na trudy życia. A dla samej młodzieży może to być kapitalna lekcja o dorosłości, odróżnianiu dobra od zła, radzeniu sobie z fałszem, pychą, zazdrością, ale też miłością.
Druga kwestia to warstwa psychologiczna „Małych kobietek”. May Alcott moim zdaniem po mistrzowsku nakreśliła relacje panujące między wszystkimi bohaterami książki, którzy sami w sobie również zasługują na osobną uwagę. Autorka stworzyła postaci ciekawe, wielowymiarowe, co też zyskuje atencję czytelnika.

Ważną rolę odgrywa tu też tło, czyli USA lat 60. XIX wieku w zderzeniu z wartościami chrześcijańskimi. To właśnie z nimi May Alcott porównuje ówczesne elity Stanów Zjednoczonych, które przejęły wiele ideałów zachodniej Europy i autorka w „Małych kobietkach” nie szczędzi takim postawom krytyki. Tło tamtych czasów jest ważne również w zapoznaniu się z klimatem Ameryki doby wojny secesyjnej, który jest istotny dla uniwersalnego wymiaru powieści. To wszystko w połączeniu sprawia, że „Małe kobietki” to chociaż literatura sprzed kilku epok, to nadal żywo zajmująca współcześnie.

„Małe kobietki” Louisy May Alcott to idealna pozycja do tego, aby zadać pytanie o sens sięgania po klasykę. Jest to przykład takiej klasyki, która wyłamała się poza ramy literatury i doczekała się ekranizacji. Dużo to mówi o popularności książki, która paradoksalnie w ogóle nie powinna zac...

Rozwiń

Zwiń

Ada D’ Adamo była tancerką baletową, ale narodziny niepełnosprawnej córki Darii przed 16 laty przerwały jej karierę i całkowicie zmieniły jej życie. Jak wielkim ciosem w serce kobiety od zawsze pragnącej być matką było pojawienie się chorej dziewczynki? Ile dołożyła negatywna reakcja ojca Darii na informację o ciąży narratorki? A w przypadku D’ Adamo możemy mówić o jeszcze jednej tragedii: złośliwy nowotwór, który dewastował jej ciało, a prognozy nie były optymistyczne.

„Jak powietrze” to pożegnalny list do córki i jednocześnie opowieść o historii matki i córki. Nie trzeba tej książki brać do ręki, aby wyciągnąć wniosek, że jest to pozycja trudna. Jest w niej jednak coś takiego, że jak już się sięgnie po tę przepięknie wydaną lekturę, to nie sposób się od niej oderwać. I sam długo zastanawiałem się, co wpływa na taką sytuację.

Doszedłem do wniosku, że sposób, w jaki D’ Adamo napisała tę książkę. „Jak powietrze” jest kolejnym dowodem na to, że o najtrudniejszych sprawach najlepiej jest pisać zwięźle. Język włoskiej autorki momentami jest przepiękny, wręcz liryczny, ale dosadność sprawia, że jako czytelnicy nie mamy nawet chwili na otrząśnięcie się z tych emocji. D’ Adamo trzyma nas po prostu w garści i nie wypuszcza do samego końca. I na to ma wpływ druga kwestia: przesłanie książki, które bombarduje odbiorcę w każdym rozdziale, na każdej stronie, w każdym zdaniu, a nawet słowie. Ten niesamowity blask, światło, które możemy utożsamiać z pragnieniem życia udało się przemycić znakomicie.

„Jak powietrze” to jednak nie tylko walka z trudnościami autorki oraz rywalizacja z niebezpiecznie szybko upływającym czasem. Włoszka zdołała przemycić tutaj takie tematy jak chociażby sytuacja kobiet przymuszonych do aborcji, odrzucenie przez ukochanego mężczyznę, trudności w wychowaniu dziecka z niepełnosprawnością, ale też dużo refleksji na temat pandemii. D’ Adamo trzeźwo napisała również o walce z wyniszczającą chorobą, która w każdym przypadku (nawet przy niesamowitym wsparciu najbliższych) jest po prostu walką w samotności.

Nie jest to książka gatunkowo odkrywcza, ale na pewno poruszająca. Polecam.

Ada D’ Adamo była tancerką baletową, ale narodziny niepełnosprawnej córki Darii przed 16 laty przerwały jej karierę i całkowicie zmieniły jej życie. Jak wielkim ciosem w serce kobiety od zawsze pragnącej być matką było pojawienie się chorej dziewczynki? Ile dołożyła negatywna reakcja ojca ...

Rozwiń

Zwiń

Wojna na Bałkanach jest w Polsce znana. Jedni słyszeli o niej więcej, drudzy mniej, ale jestem przekonany, że spora część naszego społeczeństwa spotkała się z tym terminem, a ci, którzy w latach 90. XX wieku chodzili do szkoły, to zapewne jedną z konsekwencji tego konfliktu odczuli na własnej skórze. Problem może pojawić się w momencie, kiedy zadamy pytanie: jak wyobrażamy sobie dramat tamtych dni? Jakie odcisnął on piętno na mieszkańcach dawnej Jugosławii? Jakieś przebłyski zapewne mamy przed oczami chociażby z uwagi na kilka filmów (nawet w polskich „Psach 2” był kadr), ale żeby zgłębić temat musimy wejść głębiej. I Darko Cvijetić swoją „Windą Schindlera” pokazuje, że wcale nie trzeba w tym celu sięgać po opasłe reportaże, a wystarczy zaledwie 80-stronicowa opowieść.

Bohaterem książki są mieszkańcy „Czerwonego Wieżowca”, dwóch 13-piętrowych budynków w Prijedorze (rodzinna miejscowość autora), stykających się ze sobą, z czterema windami, zamieszkiwanymi przez rodziny serbskie, bośniackie, jugosłowiańskie i chorwackie. Cvijetić zaczyna dosyć przebiegle, od wspomnień z lat 70. XX wieku i zwyczajnego życia, które wywróciła do góry nogami wojna. Ale dzięki temu nakreśla sielską codzienność społeczności, co potęguje dramat jednostki już po rozpoczęciu konfliktu. To jak nagle dawni znajomi stanęli po dwóch stronach barykady wstrząsa czytelnikiem, tak jak losy mieszkańców Prypeci szarpią nasze wewnętrzne struny po wybuchu elektrowni w Czarnobylu w serialu „Czarnobyl”.

Cvijetić postawił na kilka prostych aspektów, które dopracowane do perfekcji sprawiły, że siła rażenia tej opowieści jest niesamowita. Chodzi o bardzo krótkie rozdziały, zbudowane z pojedynczych zdań, w których każde słowo ma ukryte znaczenie. Do tego narrator, który nie ujawnia się, ale wydaje się, że jest bliskim uczestnikiem wszystkich wydarzeń i niesamowity finał opowieści, który wbija w fotel. I ten tytuł, który rezonuje z „Listą Schindlera”. Moim zdaniem winda jest tu niemym, tym razem bezbronnym świadkiem (obserwatorem) zbrodni na ziemiach byłej Jugosławii.

Cvijetić po mistrzowsku pokazuje, że krótka forma może być równie skuteczna, jak powieść 500-stronicowa. Oczywiście w „Windzie Schindlera” nie przeczytacie o faktach dotyczących wojny na Bałkanach. Ale w tej oszczędnej, sugestywnej prozie, przepełnionej egzystencjalnym cierpieniem zobaczycie, jak każda wojna jest wielkim dramatem dla zwykłych ludzi. Społeczności, którym przez dekady do szczęścia brakowało jedynie siebie i świętego spokoju, a nagle ich sąsiedzi przez ŚCIANĘ stali się wrogami na śmierć i życie. Książka Cvijeticia to opowieść na godzinę czytania. A później na kolejną, kolejną i następną.

Wojna na Bałkanach jest w Polsce znana. Jedni słyszeli o niej więcej, drudzy mniej, ale jestem przekonany, że spora część naszego społeczeństwa spotkała się z tym terminem, a ci, którzy w latach 90. XX wieku chodzili do szkoły, to zapewne jedną z konsekwencji tego konfliktu odczuli na włas...

Rozwiń

Zwiń

„Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu” to wznowienie książki wydanej w 2008 r. Pozycji o historii Polski w latach 1945-1989, momentu, który jak podkreślają sami autorzy, przez tysiące naszych rodaków wspominany jest z wielkim sentymentem, a nawet rozrzewnieniem. Czy w swoich domach od rodziców zdarzało Wam się słyszeć: „a kiedyś za komuny to było!”? A może w ogóle okres PRL nad Wisłą nie był u Was wspominany, a sami go nie pamiętacie, bo jesteście pokoleniem Y albo Z?

Niesamowite w przypadku książki Dudka i Zblewskiego jest to, że bez względu na to, do którego pokolenia czy też grupy ludzi możecie siebie zaliczyć, pozycja „Utopia nad Wisłą” jest skierowana do każdego z Was. Dlaczego? Głównie z uwagi na to jak została wydana i w jaki sposób opowiada ona o PRL. W internecie spotkałem się z wieloma głosami, że książka duetu historyków nazywana jest Encyklopedią. Pod względem faktograficznym jestem w stanie się z tym zgodzić, ale sposób opowiadania nie ma nic wspólnego z nudnymi encyklopediami czy też podręcznikami do historii.

Dudek i Zblewski w swojej pozycji przyjęli formę doskonale znaną fanom twórcy kanału na YT „Dudek o historii”.
Mianowicie jest to zajrzenie za kulisy wydarzeń sprzed lat, gdzie w oparciu o najważniejsze fakty, dokumenty, teksty, przemówienia, notatki i zapiski bohaterów epoki PRL omówione są te zdarzenia. Dodatkowo wsparte o analizy największych kryzysów polityczno-społecznych oraz wyraźnie wyliczone zarówno plusy, jak i minusy tamtych 45 lat.

Książka jest podzielona na osiem najważniejszych okresów w dziejach PRL, każdy z nich poprzedzony jest zdjęciową syntezą tej części wraz z najważniejszymi faktami ze świata. Dzięki temu łatwiej można osadzić opowieść w sytuacji geopolitycznej. Dodatkowo w pozycji znajdziecie mnóstwo archiwalnych zdjęć, przytoczonych wypowiedzi lub tekstów i wyjaśnień najważniejszych organizacji czy wydarzeń.

To wszystko ułatwia lekturę, pokuszę się o to określenie, opowieści o PRL-u i wyciąganie wniosków z pogłębionych analiz historyków. „Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu” nie tylko może być źródłem informacji dla tych, którzy nie wiedzą za wiele o tym okresie, ale również znakomitą pozycją, która uporządkuje to wszystko, co dotychczas usłyszeliście (a w wielu przypadkach wyprowadzi z błędu). Sam złapałem się na tym, że chociaż interesuję się historią, to książka Dudka i Zblewskiego nie tylko dotychczasowe informacje ułożyła w idealnej linii czasowej, ale również sporo nowych faktów dołożyła. Trzeba jednak mieć świadomość, że mimo wszystko mamy do czynienia z historią, dlatego biorąc tę książkę do ręki nie można nastawiać się na lekturę w jeden wieczór. Gwarantuję jednak, że jak już po „Utopię nad Wisłą. Historię Peerelu” sięgniecie, to będziecie zaciekawieni, a w niektórych przypadkach otworzą Wam się oczy. Również na to, dlaczego obecna Polska wygląda właśnie tak, a nie inaczej.

„Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu” to wznowienie książki wydanej w 2008 r. Pozycji o historii Polski w latach 1945-1989, momentu, który jak podkreślają sami autorzy, przez tysiące naszych rodaków wspominany jest z wielkim sentymentem, a nawet rozrzewnieniem. Czy w swoich domach od rodzic...

Rozwiń

Zwiń